Moor Fotografie

Online Leren Fotograferen

  • Over ons
  • Inloggen leden
  • Blog
  • Cursussen
  • GRATIS
  • Ontdek de Fotografie Praktijkschool

3 Manieren om de Scherptediepte te beïnvloeden

Door Peter van Veen 8 Reacties

3 Manieren om de Scherptediepte te beïnvloedenMet de term scherptediepte (ook vaak aangeduid met ‘Depth of Field of DoF) wordt bedoeld het deel van de foto wat scherp is. Een kleine scherptediepte is erg bekend van de sterk vervaagde portretfoto’s. Een grote scherptediepte kun je vaak terugzien bij landschapsfoto’s zonder enig deel onscherp.

De bekendste manier om de scherptediepte te beïnvloeden is het aanpassen van het diafragma (f-getal). Dit is zeker een doeltreffende en gemakkelijke manier, maar er zijn meer mogelijkheden. Net zoal de belichting wordt bepaald door drie factoren (Diafragma, Sluitertijd en ISO), wordt ook de scherptediepte bepaald door drie elementen. Laten we deze elementen eens afzonderlijk onder de loep nemen en zien hoe jij die in je eigen voordeel het beste kunt inzetten.

Let op: de voorbeeldfoto’s hieronder zijn gemaakt met een camera met een 1,5 cropfactor en de genoemde brandpuntsafstanden zijn feitelijke mm, in plaats van een fullframe equivalent.

Inhoud van dit artikel:

  • Diafragma
  • Afstand tot het onderwerp
  • Brandpuntsafstand
  • In het juiste perspectief

Diafragma

Het diafragma (aangeduid met het f-getal) is de bekendste en meest gebruikte manier om de scherptediepte te bepalen. Elke spiegelreflexcamera, systeemcamera en zelfs al veel compactcamera’s hebben de optie ‘diafragmavoorkeuze’ (aangeduid met A of Av). Door hier mee te spelen merk je al snel dat een lager f-getal resulteert in een kleinere scherptediepte en een hoog f-getal juist een grotere scherptediepte geeft.

F-GETAL ⇓ == SCHERPTEDIEPTE ⇓
F-GETAL ⇑ == SCHERPTEDIEPTE ⇑

3 Manieren om de Scherptediepte te beïnvloeden3 Manieren om de Scherptediepte te beïnvloeden

Probeer dit eens: Met een ‘normale’ lens (kies iets tussen 50 en 70mm), zoek een onderwerp op ongeveer 1,5-3m van je vandaan. Let er op dat er ook elementen in de achtergrond te zien zijn. Gebruik de diafragmavoorkeuzestand (A of Av) en stel het laagste f-getal in wat mogelijk is. Maak nu een foto, waarbij je scherpstelt op het hoofdonderwerp. Doe nu hetzelfde nog een keer, maar dan met een zo hoog mogelijk f-getal. Wordt de sluitertijd te laag, zet dan desnoods de ISO wat hoger of gebruik een statief. Wanneer je dan deze twee beelden met elkaar vergelijkt, zie je dat het hoofdonderwerp bij beiden goed scherp is, maar dat de achtergrond een groot verschil maakt. Die is of geheel scherp of geheel vervaagd.

Afstand tot het onderwerp

Een andere manier om de scherptediepte te beïnvloeden is de afstand tot het hoofdonderwerp. Fotografeer je wel eens met een macrolens, dan weet je meteen dat bij een 1:1 macro opname de scherptediepte extreem klein is. Dat komt omdat je dan erg dicht op je onderwerp zit. Aan de andere kant, als je een landschap fotografeert, dan weet je dat het diafragma niet eens zo ver dicht hoeft om alles scherp in beeld te krijgen. Dat komt omdat je ver verwijderd bent van het hoofdonderwerp (de plek waar je op scherpstelt).

AFSTAND ⇓ == SCHERPTEDIEPTE ⇓
AFSTAND ⇑ == SCHERPTEDIEPTE ⇑

3 Manieren om de Scherptediepte te beïnvloeden3 Manieren om de Scherptediepte te beïnvloeden

Probeer dit eens: Met een ‘normale’ lens (kies iets tussen 50 en 70mm) stel je het diafragma in op een waarde tussen f/4 en f/8. Ook nu zoek je weer een onderwerp op met elementen in de achtergrond. Kies dan een afstand waarop je nog net kunt scherpstellen en maak de foto. Ga dan een meter of twee achteruit en maak nog een foto met exact dezelfde instellingen. Wanneer je deze twee beelden met elkaar vergelijkt, zie je een duidelijk verschil in scherptediepte optreden.

Brandpuntsafstand

De derde en laatste factor die de scherptediepte beïnvloedt is de brandpuntsafstand van de lens die je gebruikt. Een telelens heeft een meer kleine scherptediepte in vergelijking met een groothoeklens. Mocht je een lens hebben die minder dan 20mm is, probeer daar dan eens een foto mee te maken waarvan de achtergrond vervaagd is. Dat is bijna onmogelijk. Heb je een telelens? Daarbij werkt het precies omgekeerd.

BRANDPUNTSAFSTAND ⇓ == SCHERPTEDIEPTE ⇑
BRANDPUNTSAFSTAND ⇑ == SCHERPTEDIEPTE ⇓

3 Manieren om de Scherptediepte te beïnvloeden3 Manieren om de Scherptediepte te beïnvloeden

Probeer dit eens: Gebruik een zoomlens die zowel tele- als groothoekbereik heeft, bijvoorbeeld een 18-200mm. Of gebruik twee losse lenzen. Ook nu moet je even zoeken naar een hoofdonderwerp met enkele elementen in de achtergrond. Positioneer jezelf ongeveer 1,5-3m van het hoofdonderwerp en zet het diafragma op een middenwaarde (f/5.6-f/8), maar zorg er voor dat beide lenzen dat diafragma kunnen gebruiken. Maak de eerste foto met de groothoeklens of met de groothoekkant van de telezoom. Blijf in dezelfde positie met hetzelfde diafragma en maak dezelfde foto met de telelens of de telekant van je telezoomlens. Als je beide beelden vergelijkt zie je dat de foto met de groothoek gemaakt meer scherptediepte heeft. Ondanks dat hetzelfde diafragma is gebruikt!

In het juiste perspectief

Uiteraard is al deze technische info prachtig, maar hoe kun je dit voor jezelf vertalen naar ‘fotograferen in het veld’? Het antwoord hangt af van waar je mee fotografeert.

Heb je een compactcamera zonder verdere instelmogelijkheden en je wilt een kleine scherptediepte (bijvoorbeeld voor een portretfoto) dan is dit de oplossing: zoom zo ver mogelijk in en ga zo dicht mogelijk op je onderwerp staan. Uiteraard let je nog steeds goed op de compositie. En maak de foto.
Wil je juist een grote scherptediepte (bijvoorbeeld voor een landschap) dan is dit de oplossing: zoom zo ver mogelijk uit en positioneer jezelf ver van het hoofdonderwerp. Ook weer zonder de compositie uit het oog te verliezen. En maak de foto.

Heb je de beschikking over een DSLR of een systeemcamera waarbij dus alles manueel instelbaar is en je wilt een kleine scherptediepte? Gebruik de stand Diafragmavoorkeuze, gebruik een wijd open diafragma (laag f-getal, f/2.8 bijvoorbeeld), ga dichtbij je onderwerp en/of gebruik een telelens.

Wil je juist een grote scherptediepte, gebruik een vrij gesloten diafragma (hoog f-getal, bijvoorbeeld f/16), ga wat verder van het onderwerp af en/of gebruik een groothoeklens.

Wil je er nog iets verder in duiken, dan kun je vooraf al diverse combinaties testen qua scherptediepte. Ga naar de website dofmaster.com en vul je gegevens als camera, brandpuntsafstand, diafragma en afstand tot onderwerp in. Je ziet dan meteen hoeveel de werkelijke scherptediepte dan is. Dezer gegevens kun je ook op je smartphone raadplegen, er is namelijk ook een app voor.

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
PinterestBewaren op Pinterest

Share this:

  • Twitter
  • Facebook

Ook interessant voor je:

  • Weg van de Automatische stand op je camera
  • Diafragma – ken je f/getallen
  • Belichting en de camera instellen
  • Creatief belichten voor bijzondere foto’s
  • Het voorjaarsseizoen fotograferen
Nooit meer een onscherp natuurfoto maken

Tags: afstand, brandpuntsafstand, Diafragma, dofmaster, f-getal, scherptediepte

Over Peter van Veen

Je las zojuist een blog van mij, Peter van Veen
  
Wil je meer van dit soort blogs lezen? Meld je dan hier aan voor mijn geregelde mails. Mooi meegenomen: als bonus ontvang je dan een gratis e-book over hoe je nooit meer onscherpe natuurfoto's gaat maken.
  
Wil je betere natuurfoto's maken? Dit is wat ik voor je kan doen:

• De cursus Basiskennis Fotografie - in korte tijd de basis van fotograferen onder de knie krijgen
• De Masterclass Serie - 12 diverse opdrachten incl. feedback door mij
• De Fotografie Praktijkschool - toegang tot al mijn cursussen, trainingen en mijn feedback
  
Over Peter:
• Wie is Peter?
  
  

Reacties

  1. Lisa zegt

    mooi helder artikel, bedankt Peter. de tabellen geven ook mooi het verschil tussen mijn camera/lenzen

    Beantwoorden
  2. doeke dobma zegt

    Heldere uitleg, duidelijke foto’s. Een leerzaam artikel. Bedankt, Peter.

    Beantwoorden
  3. Peter van Veen zegt

    Dankjewel Lisa en Doeke!

    Beantwoorden
  4. Petra van Wijk zegt

    Dit is heel helder uitgelegd en met de voorbeeldfoto’s erbij is het goed te begrijpen. Dankjewel.Petra

    Beantwoorden
  5. Peter van Veen zegt

    Dankjewel Petra!

    Beantwoorden
  6. Francis zegt

    Zeer goed uitgelegd voor beginnende hobbyfotografen

    Beantwoorden
  7. Fred Geers zegt

    Heldere uitleg met duidelijke beelden erbij.

    Beantwoorden
  8. Peter van Veen zegt

    Dankjewel Francis en Fred!

    Beantwoorden

Geef je mening, dat waardeer ik enorm! Reactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Aangeraden artikelen

  • Onze Fotografie Praktijkschool
  • Alles over de Belichtingsdriehoek
  • Belichting en de camerainstellingen
  • Online cursus Basiskennis Fotografie
  • Videopagina
  • Masterclass serie
  • Wat is Macrofotografie
  • Wat is Strobistfotografie
  • Gratis Lightroom Presets

Contactinformatie

  • Moor Fotografie
  • Wij laten jou betere foto's maken
  • Laan van Welgelegen 107
    Werkendam 4251 KL
  • info@moorfotografie.nl
  • 0615027769
  • https://moorfotografie.nl

Navigatie

  • Contact
  • Inloggen voor leden
  • Over ons
  • Algemene voorwaarden
  • Privacy verklaring
  • Disclaimer
  • Anti spam beleid
  • kvk 18078301
  • btw NL001926340B17
Download gratis deze PDF

Copyright 2022 Moor Fotografie


We maken gebruik van cookies om deze website op zijn best te laten functioneren.

Meer informatie over het gebruik van de cookies of hoe je ze uit kunt zetten vind je hier.

Powered by  GDPR Cookie Compliance
Privacy

Deze website maakt gebruik van cookies zodat we je de beste webervaring kunnen geven. Cookies worden opgeslagen in je eigen browser en maken het mogelijk dat je bijvoorbeeld weer terug herkend wordt wanneer je deze website opnieuw bezoekt en helpen ons om te ontdekken welke delen van van de website het meest interessant zijn.

Je kunt de cookie instellingen aanpassen in de tabs aan de linkerkant.

Strikt Noodzakelijke Cookies

Strikt Noodzakelijke Cookies kunnen het beste altijd op TOESTAAN worden ingesteld zodat we in elk geval je voorkeuren voor de cookie instellingen kunnen opslaan.

Wanneer je deze cookie NIET toestaat kunnen we je voorkeur niet opslaan. Dit betekent dat je bij elk bezoek opnieuw moet aangeven of je de cookies wel of niet wilt toestaan.