Compositie en het gebruik van lijnen

Compositie is, naast het gebruik van licht, wat mij betreft de belangrijkste component die je foto kan maken of breken. En een heel krachtig hulpmiddel in je compositie is het gebruik van lijnen. Door middel van het juist toepassen in de foto van enkele lijnen heb je de mogelijkheid om de impact van je beeld enorm te vergroten.

Het gebruik van lijnen ondersteunt de compositie op twee manieren. Als eerste dragen ze bij aan een bepaalde stemming. Als tweede leiden de lijnen het oog door de foto heen. Door het raken met de stemming voegt het lijngebruik een stukje emotie toe aan de foto. Door het oog te leiden houdt lijngebruik de focus van de kijker goed vast.

Wanneer we het hebben over lijnen, dan kun je verschillende types lijnen onderscheiden:

• Horizontale lijnen
• Verticale lijnen
• Diagonale lijnen
• Onregelmatige lijnen

Stemming: HORIZONTAAL

Een horizontale lijn verhoogt het gevoel van ‘status quo’, ofwel geen veranderingen. Een horizontale lijn toegepast in een foto geeft een gevoel van ‘frozen in time’, ofwel bevroren in de tijd. Dit kun je toepassen wanneer je een gevoel van tijdloosheid wilt weergeven. Of het ontbreken van verandering. Daarnaast dient een horizontale lijn vaak als scheiding tussen de statische en dynamische elementen in beeld. Bekend voorbeeld is natuurlijk de horizonlijn.

Stemming: VERTICAAL

Een verticale lijn in beeld staat voor een gevoel van stabiliteit, standvastigheid, onveranderlijkheid. Verder vervult een verticale lijn een beetje dezelfde functie als een horizontale lijn. Voorbeelden van verticale lijnen zijn: gebouwen, masten.

Daarnaast kan een verticale lijn ook een toonbeeld zijn van vredigheid en rust. Denk daarbij aan beelden als een eenzame boom in het veld, vrijstaande houten hekwerken in een weiland of een standbeeld.

Stemming: DIAGONAAL

Een diagonale lijn is veel minder statisch dan een horizontale of verticale lijn. Een diagonaal heeft veel meer het gevoel van actie en dynamiek. En daarmee is de diagonale lijn een krachtig element in de compositie. Die kracht zit hem hierin dat de diagonaal in staat is om de aandacht van de kijker vast te grijpen en te houden. Gewoonlijk dwaalt het oog van kijker heen en weer over de diagonale lijn. Een diagonaal kan al gevormd zijn zoals straatlijnen of trapleuningen, maar kan ook bestaan uit een kleur. Voorbeelden van diagonale lijnen zijn: wegen, takken, trapleuningen, beekjes.

Stemming: ONREGELMATIG

Onregelmatige lijnen brengen je weer een stukje verder in het stuk emotie en gevoel. Waar een diagonale lijn je door het beeld leidt naar het dynamische gebied zorgt een onregelmatige lijn juist voor een stuk ongemakkelijkheid, spanning of misschien zelfs angst. Zwaar gebruik van onregelmatige lijnen kan de kijker zelfs een negatief gevoel geven. En als dat je bedoeling is, dan is dat prima. Voorbeelden van onregelmatige lijnen zijn: een verlaten en rommelige locatie, een autowrak, een verfrommeld blikje.

Leidt het oog door het beeld

Het gebruik van lijnen in het beeld om een stemming te creëren is een sterk hulpmiddel. Nog sterker wordt het wanneer deze lijnen ook nog eens worden ingezet om de aandacht van de kijker, het oog van de kijker, door het beeld te sturen.

Wanneer je dat doet, moet je rekening houden met twee dingen. Allereerst moet je zeker weten dat de lijnen leiden naar het belangrijkste deel in het beeld, het hoofdonderwerp. Hiermee stuur je de aandacht van de kijker meteen naar het belangrijkste deel van de foto. Als tweede is het heel belangrijk dat de lijnen nooit wijzen naar buiten je beeld. Daarmee verlaat het oog van de kijker het beeld en ben je de aandacht kwijt. Dat maakt het beeld in zijn totaliteit een stuk zwakker en minder interessant om langer naar te kijken.