Verwijderen van groothoek vervormingen
Groothoeklenzen zijn geweldig materiaal om meer (dus een groter gebied) op de foto te krijgen en om foto’s te maken met een wat ongebruikelijk perspectief. Ik gebruik zelf vaak groothoeklenzen om landschappen te fotograferen, maar deze lens is ook erg handig bij het fotograferen van grote groepen mensen. Maar groothoeklenzen hebben ook een keerzijde: in sommige situaties zal er vervorming optreden. Het fijne van een digitale camera hierbij is dat deze vervorming gemakkelijk digitaal gecorrigeerd kan worden.
Barrel Distortion
Het fenomeen achter deze vervormingen heet Barrel Distortion. Hierdoor gaan rechte lijnen naar buiten buigen alsof ze tonvormig worden. Een groothoeklens vervormt de foto door lijnen te gaan ‘ronden’. Dit geeft als resultaat dat de foto niet meer conform werkelijkheid is, om dat de muren van gebouwen etc. vervormd worden zoals in een lachspiegel.
Alle groothoeklenzen hebben last van Barrel Distortion, hoewel het effect varieert per lens. Hoe wijder een lens is, hoe nadrukkelijker het effect aanwezig zal zijn. Een fisheye lens, wat in feite een super groothoeklens is, heeft de ultieme vorm van Barrel Distortion. Soms is dit effect juist de bedoeling. In alle andere gevallen wil je voorkomen dat je lachspiegelfoto’s maakt!
De vervorming minimaliseren
Een eenvoudige manier om Barrel Distortion te voorkomen is door de groothoeklens niet in het uiterst wijde bereik te gebruiken. Stop dan net voor uit uiterst wijde bereik. Wanneer je een groothoekconverter gebruikt, wees dan voorzichtig met het gebruik van de uiterste groothoek van je compactcamera in combinatie met de groothoekconverter.
Je zou de vervormingen moeten kunnen zien op de display van de camera, maar uit eigen ervaring weet ik dat het effect soms onzichtbaar blijft tot je het fullscreen op je monitor bekijkt. Dit komt doordat je een lichte vervorming moeilijk kunt zien op een kleine 3 inch display maar wel heel goed op een 24 inch monitor (om maar wat cijfers te noemen).
Nu eerst de meest basale maar ook flauwe tip: om deze groothoekvervormingen te voorkomen moet je niet fotograferen in de uiterste groothoekstand. Daar kun je wat mee, nietwaar?
Maar je kunt de Barrel Distortion ook proberen te vermommen. Wanneer je fotografeert in de uiterste groothoekstand, vermijd dan onderwerpen die zeer sterke en strakke lijnen hebben zoals ze in de natuur nauwelijks of niet voorkomen, bijvoorbeeld muren, rails, flatgebouwen.
De meeste natuurlijke onderwerpen zoals landschappen, bloemen en dieren absorberen de Barrel Distortion op een elegante en effectieve wijze.
Split en Dubbel
Je kunt het gebruik van de groothoeklens natuurlijk ook voorkomen door een aantal individuele foto’s te nemen met een normale lens en die achteraf aan elkaar te plakken. Neem bijvoorbeeld een overzichtsfoto van de Grand Canyon. Je kunt alles in één grote en massieve foto persen, of je kunt een aantal afzonderlijke foto’s maken die vrij zijn van vervorming. Die kun je dan thuis tot één grote foto aan elkaar plakken met een stitchprogramma of gewoon in Lightroom.
Digitaal rechtzetten
Wanneer je dan toch nog blijft zitten met een paar foto’s die last hebben van Barrel Distortion, geen probleem. Ook daar is weer een oplossing voor. Er zijn diverse programma’s beschikbaar die je kunnen helpen met het verminderen of zelfs verwijderen van de BD in digitale foto’s die met een groothoeklens gemaakt zijn. Deze programma’s proberen om de lensvervorming te verminderen met behulp van enkele schijnbaar vage waarden (een beetje experimenteren en goed gebruik van de Undo-button of Control-Z doen wonderen) of door simpelweg de lijnen in een foto aan te geven die recht zouden moeten zijn, bijvoorbeeld een muur of de horizon. De software trekt deze lijnen dan weer recht, daarmee is dan (hopelijk) de gehele foto gered.
Als je software bij je digitale camera hebt ontvangen, kijk dan eens na of er niet een collectie met filter voor een bewerkingsprogramma bij zit waarmee je je foto weer kunt rechttrekken. Uiteraard kunnen Lightroom, Photoshop en Luminar dit zonder problemen corrigeren.
Een gebruikersvriendelijke tool is PTlens. Dit is een (o.a. nederlandstalige) Plug-in voor Photoshop vanaf versie 6 en ook voor alle versie van Photoshop Elements. Tevens is PTlens ook beschikbaar als standalone programma. Er is een probeerversie beschikbaar, de volledige versie kost momenteel 15 dollar.
Belichting voor de beginner
4 Tips voor portretfotografie
Mijn Tips voor Macrofotografie
10 Tips om jezelf te ontwikkelen als fotograaf
5 Tips voor het fotograferen van een Stilleven
Ja, bruikbaar commentaar. Ik overweeg om een groothoeklens aan te schaffen. Zoiets als 8-16 of 10-24. “Standaard”doe ik veel met mijn Nikkor 16-85. Peter, vandaar mijn interesse in je tips. Will
Dank voor je reactie, Will. Met een 8-16 zit je al heel dicht tegen een fish-eye aan. Maar hetr is natuurlijk wel lekker breed. Vergeet niet dat een millimeter meer of minder aan de groothoekkant veel meer effect heeft dan een millimeter aan de telekant.
zou ik beter een lens met een vaste brandpunt afstand kunnen nemen of ios het beter een 10-20mm oid te nemen wat is het verschil??
en wanneer begint het fisheye effect heeft dit met de mm`s te maken of met de afstand tot he onderwerp??
freddy
Freddy, ik meen dat de ‘echte’ fish-eye lenzen altijd prime zijn, maar ik kan me vergissen natuurlijk. Een 10-20mm lens is geen fish-eye lens. Prime of zoom is een oude discussie. Algemeen kun je stellen dat een prime iets beter is qua kwaliteit, maar dat een zoom veel gemakkelijker of flexibeler is.
Fish-eye begint ongeveer bij +/- 10mm en daaronder, maar het wisselt per lens. Volgens mij is bij een echte fish-eye lens geen moeite gedaan om het vervormende, rondlopende effect eruit te halen.
Maar: ik ben geen kenner op dit gebied. Wellicht hebben anderen een mening hierover?