Inleiding Strobist Fotografie

Al geruime tijd ben ik (op de achtergrond) bezig met Strobist fotografie. OFC, oftewel Off Camera Flash oftewel flitsen met de flitser los van de camera. Normaal gesproken ben je gewend aan flitsgebruik op de camera, hetzij met de interne flitser, hetzij met een opzetflitser.

Strobist geeft een heel nieuwe kijk op flitsen. Je moet wel durven experimenteren. Niet iedereen houdt ervan om te spelen met flitslicht. Weer anderen proberen te ontdekken hoe een flitser werkt, maar vinden het lastig en verdrinken een beetje in de poel van informatie die hierover te vinden is.

Wanneer mensen me vragen waar ze alles over belichting kunnen leren, heb ik eigenlijk maar één antwoord. Ik kan ze alleen nog maar doorverwijzen naar de weblog van David Hobby, mr. Strobist himself. Dat is eigenlijk toch wel dè place to be!

Maar waarom schrijf ik hier dan nog? Goede vraag. Herinner jij je eerste dag op het voortgezet onderwijs nog? Zo groot en overweldigend, je verzuipt er bijna in. En datzelfde kan je ook maar zo overkomen op de hogeschool van de belichting, die door professor David gerund wordt. En daarin ben je echt niet alleen. Dat gevoel heb ik ook gehad en velen met mij. Je kijkt er naar en voelt jezelf verloren in de enorme hoeveelheid informatie die daar beschikbaar is. Hoewel de site enorm veel informatie biedt, is de manier van organiseren een beetje afwijkend en vraagt het wat tijd om daarmee eigen te worden.

Laat ik eens proberen om jou te helpen met je jacht naar informatie over licht en belichting met deze korte inleiding tot Strobist fotografie. Wat ik zal doen is op een basale en eenvoudige manier uitleggen wat Strobist is, wat de principes zijn en wat het kan doen voor jou en je fotografie. Op deze manier kun je een aardige indruk krijgen. Als je eenmaal de smaak te pakken hebt ga dan maar eens naar de Strobist site en ik kan je verzekeren dat je voor lange tijd onder de pannen bent!

Hieronder kun je enkele foto’s zien waarbij de technieken zijn gebruikt die je op Strobist kunt leren. Dit geeft je een beetje een idee van wat je kunt bereiken.

Voor wie is strobist fotografie?

Deze informatie is voor iedereen die een camera heeft die je handmatig/manueel kunt instellen. Dus waarbij je het diafragma en de sluitertijd zelf kunt instellen. Voorwaarde is wel dat je wilt leren hoe je je belichting en je fotografie kunt verbeteren. Je camera moet tevens in het bezit zijn van een hotshoe of een pc-connector om een externe flitser te kunnen bedienen. Ik ga er vanuit dat je basaal je camera kunt instellen en weet wat het diafragma of een sluiter is. Anders moet je de overige artikelen hier op Moor Fotografie maar eens doorlezen. Hier gaat het over de basisbeginselen van belichting en hoe je dat kunt beheersen. Dit is dus niet iets voor mensen die op de auto-stand of via TTL willen fotograferen. Dus als je dat zoekt, kijk dan even verder op Google…

Wat heb je nodig voor strobist fotografie

In ieder geval een camera die je handmatig/manueel kunt bedienen. Dus waarbij je zelf het diafragma en de sluitertijd kunt instellen. Ook moet de camera een hotshoe hebben of een pc-connector om een externe flitser te kunnen gebruiken. Ook heb je in ieder geval één externe flitser nodig. Dat hoeft niet persé een moderne up to date flitser te zijn, een (goedkope / oude) manueel instelbare flitser volstaat ook.

De pc-connector wordt meestal gebruikt in combinatie met PW’s (Pocket Wizards) om te kunnen communiceren. Geen nood als je flitser die niet heeft. Via internet (Ebay of een lokale online winkel) zijn diverse ‘Hotshoe to PC Sync Adapter’ verkrijgbaar, gelukkig niet al te duur.

Wat is mijn setup tot nu toe

Ik gebruik een Nikon D300 met twee Nikon flitsers, een SB-600 en een SB-28. De SB-28 is een non-TTL flitser, wat wil zeggen dat er geen lichtmeting door de lens (TTL = Through The Lens) plaatsvindt. De flitser is dus wel bruikbaar op een digitale body, maar je moet de flitskracht zelf instellen. Voor Strobist gebruik is dat echter voldoende. Op Marktplaats worden dit soort flitsers regelmatig aangeboden. Bijkomend voordeel is dat deze flitser een PC-sync aansluiting heeft. De meeste Canon flitsers hebben dat niet. Iets om op te letten. Overigens maakt het niet uit welk merk flitser je gebruikt, alles kan zelf door elkaar gebruikt worden. De flitser komt immers toch niet op de camera! De SB-600 is een moderne uitvoering, die is wel TTL. Helaas echter zonder PC-sync.

Eén van de bekendere Strobist flitsers is de Vivitar 285HV. Gebouwd als een tank, kaal, handmatig instelbaar, in het bezit van een PC-sync en niet te duur (ongeveer 90 euro). Deze flitser is nog gewoon nieuw verkrijgbaar. Dit in tegenstelling tot de Nikon SB-2x serie die door Strobist.com wordt aangeraden als meest bruikbare flitser.

Het Strobist no. 1 principe is ‘less gear’ oftewel minder (duur) materiaal. Je hebt dus echt die dure TTL flitser niet nodig (maar het kàn natuurlijk wel…) maar al wat je nodig hebt is slechts een handmatig instelbare flitser met liefst een PC-Sync. Ben je in het bezit van meerdere en/of high end TTL flitsers dan geeft je dat alleen maar meer flexibiliteit.

Laten we van start gaan!

Als eerste moeten we de lichtbron verplaatsen van de camera as. Hiervoor gebruiken we een trigger. Basaal gezien sluit je de ene kant van de trigger aan op de camera, en de andere kant op de flitser.

Er zijn verschillende manieren om dit te doen:

• optische trigger (niet flexibel, wel goedkoop)
• triggerkabel (niet flexibel, niet goedkoop, werkt altijd)
• draadloze trigger (flexibel, prijs en betrouwbaarheid verschilt per type:
• Cactus trigger: met versie V4 is de betrouwbaarheid enorm toegenomen en qua prijs stelt het niks voor; rond 40-45 euro voor een zender en ontvanger.
• Ebay trigger: verzamelnaam voor diverse soorten triggers die op Ebay verkrijgbaar zijn. Check goed of de betrouwbaarheid goed, want daar zit vaak de bottleneck.
• Elynchrom Skyport trigger: hoort eigenlijk bij de Elynchrom studioflitsers maar kan ook met andere merken of een externe flitser gebruikt worden. Heel betrouwbaar, wel redelijk prijzig; ongeveer 150 euro voor een zender en ontvanger.
• Pocket Wizards: dè gouden standaard in draadloos triggerland. Wordt gebruikt door de professionals. Zeer betrouwbaar, maar ook helaas erg duur; ongeveer 190 euro voor een item (zender en ontvanger tegelijk; 380 euro voor een setje dus).

In eerste instantie kan dit er allemaal wat overweldigend uitzien. Maar dat wordt al gauw een soort tweede natuur voor je, waarbij je elk moment geniet van je vrijheid!

Waar laat ik mijn flitser als die niet op de camera staat?

Nou, laat ik je een geheimpje vertellen… Normaal gesproken, waar ik ook ben, probeer ik gebruik te maken van een zogenaamde ‘voice activated light stand’ oftewel in goed Nederlands een ‘spraakgestuurde lichtstandaard’. Dat kan bijvoorbeeld de vriend(in) van het model zijn, of je partner die erbij is, je collega fotograaf… maak gebruik van wie voorhanden is!

In andere situaties gebruik ik bijvoorbeeld mijn statief, of je neemt een lichtstandaard mee. Of je maakt de flitser vast met bungee balls.

Lichtmeten met een handmatige flitser, los van de camera

Let op: de meeste flitsers worden gereduceerd tot handmatige flitser wanneer ze op afstand bediend gaan worden door bijvoorbeeld een radiografische of optische trigger. Dit komt doordat de meeste triggers geen TTL-signaal doorsturen. Tenzij je een TTL-kabel of een Pocket Wizard gebruikt zul je gebruik moeten maken van de handmatige manier van lichtmeten zoals hieronder wordt beschreven.

Maar hoe meet je nu het licht als er een flitser in het spel is? Gedurende een fotosessie met flitslicht zijn er twee soorten licht beschikbaar die gemeten en ‘gevangen’ moeten worden door de camera.

• 1. het beschikbare natuurlijke licht dat binnen je kader valt
• 2. het flitslicht dat binnen je kader valt.

Goed, laten we het niet te moeilijk maken in dit voorbeeld. We zullen de mogelijkheid om de ISO ook nog mee te laten spelen voor het gemak maar even weglaten. Maar onthou wel dat het kan, in een later stadium kun je hier nog mee gaan oefenen.

Een andere zaak die we niet moeten vergeten is de zogenaamde ‘flits synchronisatie snelheid’ van je camera. Meestal is die ergens rond 1/200s tot 1/250s, afhankelijk van je camera.

Wat betekent dat nu? Wel, dit is de snelste sluitertijd die je camera kan hanteren in combinatie met de flitser zonder dat het tweede sluitergordijn al dicht gaat voordat de eerste volledig open is.

In gewoon Nederlands: als je een snellere sluitertijd hanteert en je gebruikt de flitser, dan zal één van de zijden van je frame een zwarte balk krijgen. Het sluitergordijn gaat alweer dicht voordat er flitslicht op de sensor heeft kunnen landen.

Iets anders waar je ook op moet letten is dat werken in de M-stand het eenvoudigste is wanneer je werkt met flitsen los van de camera. Je kunt natuurlijk wel fotograferen in Av- of Tv-stand, maar je weet nooit hoe je belichting gaat uitpakken. Het beste is toch om het heft in eigen handen te houden.

Goed, genoeg theorie nu. Ik hoop dat je nog niet in slaap bent gevallen, want het kan soms best wel taaie stof zijn voordat je het allemaal begrijpt. Je gaat het pas snappen als je het doorhebt zei iemand.

Zoals al eerder genoemd zijn er twee gebieden die een lichtmeting vereisen gedurende een fotosessie met de flitser: 1) het gedeelte dat door de flitser belicht gaat worden en 2) het gedeelte dat door het aanwezige licht belicht gaat worden. Daarbij moet je goede onthouden dat de sluitertijd de belichting met aanwezig licht stuurt en het diafragma stuurt de belichting van het flitsgedeelte.

Je vraagt je misschien af waarom dat zo is? Denk eraan dat de duur van de flits ongeveer 1/10000ste – 1/30000ste deel van een seconde duurt. Daarom zal een kleine verandering van de sluitertijd geen invloed hebben op de hoeveelheid licht die op de sensor valt. Dus: de mate van belichting kan geregeld worden door middel van het diafragma. En omdat het aanwezige (natuurlijke) licht deel uitmaakt van de belichting kun je dat deel regelen met de sluitertijd.

Voor iedereen die wil leren hoe je kunt belichten met een flitser los van de camera, neem eens een kijkje op Strobist Lighting 101 en Strobist Lighting 102. Je moet wel de Engelse taal een beetje machtig zijn.

Wil je zelf ook graag dit soort foto’s kunnen maken met de flitser los van de camera? Proeven van Strobist Fotografie? Volg dan de interactieve lessen Strobist Fotografie op onze Fotografie Praktijkschool. In je eigen tijd en tempo kun de lessen volgen en zelf aan de slag.

Als afsluiter nog een druppelfoto Strobist Style van mijzelf: