Lange sluitertijd fotografie heeft al langere tijd mijn aandacht. In het verleden heb ik al weleens wat pogingen gedaan om het mistige water effect met lange sluitertijd te bereiken. In de tussenliggende tijd heb ik wat dingetjes aangeschaft die het gemakkelijker moeten maken om tot een lange sluitertijd te komen, ook overdag. Om de verschillende zaken eens op een rijtje te zetten geef ik hieronder een uitleg over de filters die gebruikt kunnen worden om een lange sluitertijd foto te maken.
Inhoud van dit artikel:
Manueel fotograferen (M-stand)
Fotograferen met een lange sluitertijd, en dus met een ND Filter, betekent in de praktijk al gauw dat je manueel gaat fotograferen. Hoewel het technisch wel mogelijk is om de camera de lichtmeting te laten doen, is mijn ervaring dat die lichtmeting vaak te donker uitvalt. Hoe en waarom weet ik ook niet, en dat boeit me ook niet, maar blijkbaar heeft de lichtmeter toch wat moeite met de verminderde hoeveelheid licht die een ND filter doorlaat. Dit probleem doet zich niet alleen voor met de donkerste ND filters, maar ook met de lichtere filters.
Daarom is het verstandig om direct manueel te gaan fotograferen. Je koopt tenslotte een ND Filter om een bepaald effect (de lange sluitertijd) te bereiken. Waarom zou je dan aan de camera overlaten wat er precies moet gebeuren? Jij bent tenslotte het creatieve brein, niet de camera!
Wat is een ND filter eigenlijk?
Het belangrijkste filter om een lange sluitertijd te bereiken is het ND filter. ND staat voor Neutral Density en wordt ook vaak aangeduid als grijsfilter. Een perfect ND filter zou het licht onveranderd door moeten laten. Dat wil zeggen dat een ND filter geen effect zou mogen hebben op de kleuren. Of je een locatie nu fotografeert met of zonder Neutral Density filter, het resultaat zou qua kleuren gelijk moeten zijn.
Maar je voelt het natuurlijk al aankomen. Jammer genoeg is dat niet altijd het geval. Het ene ND Filter is het andere in ieder geval niet. En daarmee kan ik ook alvast verklappen dat de prijs gelijk toeneemt met de kwaliteit. Met andere woorden: een goed grijsfilter kost geld.
Stel dat je een B+W 106 ND filter hebt aangeschaft. Dit filter vermindert de hoeveelheid licht met 6 f-stops. Maar wat kun je nu met deze info? Het lijkt ingewikkelder dan het feitelijk is.
Stel dat je een landschap fotografeert en de lichtmeting geeft aan dat je een sluitertijd van 1/60e seconde nodig hebt voor een juiste belichting. Maar je wil juist het effect van een lange sluitertijd in je foto. Dan is het genoemde B+W 106 ND filter je redding. Schroef dit filter op je lens en je kunt de sluitertijd van 1/60e met 6 stops verminderen:
1 stop minder: 1/30s
2 stops minder: 1/15s
3 stops minder: 1/8s
4 stops minder: 1/4s
5 stops minder: 1/2s
6 stops minder: 1s
Een foto die normaal gesproken met 1/60e seconde gemaakt wordt heeft nu ineens 1 seconde nodig. Dus heel basic bekeken is een ND Filter een accessoire die het licht met een bepaalde factor vermindert. En omdat het licht wordt gefilterd, heeft de sensor meer tijd nodig om de juiste hoeveelheid licht op te vangen. Op deze manier creëer je dus zelf een lange sluitertijd.
Verwarring ND filter aanduiding
De aanduidingen die diverse fabrikanten voor hun grijsfilters gebruiken zijn ronduit verwarrend. Zo zijn er merken die 0.3, 0.6 en 0.9 ND filters verkoopt, terwijl een ander merk het heeft over ND2, ND4 en ND8 filters en weer een ander 2, 4, 8 en 10 stops ND Filters verkoopt. Om het een beetje overzichtelijk te maken zie je hieronder een kleine tabel.
Als eerste zie je de f-stop vermindering. Om weer even bovenstaand B+W 106 ND filter aan te halen: die reduceert het licht met 6 stops. Kijk je in de tabel, dan zie je dat die waarde gelijk staat aan 1.8 Optical Density (optische dichtheid) of een filter factor van 64.
Als tweede zie je Optical Density. Dat is een duur woord voor absorptiefactor. Maar omdat we met dure woorden niet veel verder komen wil je graag weten wat het getal dan betekent. Wat zegt het je als je een ND 0.9 filter ziet liggen? Kijk in de tabel en je ziet dat ND 0.9 gelijk staat aan een filter factor 8 en dus een lichtvermindering geeft van 3 stops.
Als laatste zie je de filter factor. Hoya is een fabrikant die deze term gebruikt voor hun filters. Kijk maar eens naar het assortiment en je ziet dan filters als ND4, ND8 en meer. Die getallen geven de filter factor aan. In de tabel kun je weer zien waar dat aan gelijk staat: ND4 is gelijk aan ND 0.6 ofwel 2 stops lichtreductie.
Wanneer gebruik je een ND filter
Je weet nu wat een Neutral Density filter is en hoe het werkt. Maar dan blijft nog één vraag over… wanneer gebruik je nu eigenlijk een ND filter? Ik geef je hier een drietal redenen om zo’n grijsfilter aan te schaffen.
- Om lange sluitertijden te creëren wanneer het normaal gesproken niet mogelijk is. Bijvoorbeeld: een belichting van 60 seconden is overdag normaliter niet mogelijk. Dat geeft een witte foto. Maar het wordt mogelijk met een ND Filter. Lange sluitertijden overdag kunnen een heel interessant en sfeervol effect geven.
- Soms is er zoveel licht aanwezig dat fotograferen met een groot diafragma zal resulteren in een (zwaar) overbelichte foto. Een ND filter kan je dan helpen de hoeveelheid licht binnen aanvaardbare grenzen te brengen.
Schroeffilter of een filterhoudersysteem
Er zijn diverse fabrikanten die ND filters produceren. Maar ga je goed kijken, dan zijn er uiteindelijk maar twee systemen binnen de ND filters.
- Het schroeffilter
- Het filterhoudersysteem
Het schroeffilter ziet er uit als elk willekeurig filter. Je kunt het gewoon voor op de lens schroeven. Het filterhoudersysteem (vaak bekend als Cokin-systeem) is net even wat anders. Voor op de lens schroef je een ring, waarop de filterhouder geplaatst wordt. In de filterhouder kunnen (tot 3 stuks) filterplaten geplaatst worden. Beide systemen hebben zo hun voor- en nadelen.
Voordelen schroeffilter
- Ze zijn klein en nemen nauwelijks ruimte in beslag in je cameratas.
- Diverse fabrikanten maken schroeffilters, ze zijn goed verkrijgbaar.
- Stapelbaar en te combineren met andere filters. Een mooie combinatie is een ND filter met een polarisatiefilter.
- De echte donkere ND filters zoals de 10 stops of meer zijn alleen verkrijgbaar als schroeffilter.
Nadelen schroeffilter
- Vaak duurder dan het filterhoudersysteem.
- Het is geen “one size fits all”. Als je lenzen hebt met een verschillende diameter dan heb je verloopringen nodig en moet je de grootste filtermaat aanschaffen. Of twee verschillende maten.
- Sommige lenzen draaien bij het in- en uitzoomen. Dat kan lastig zijn wanneer je een filter opschroeft. Voor je het weet heb je een iets andere brandpunt of een ander focuspunt.
Voordelen filterhoudersysteem
- Relatief goedkoper.
- Eén filtermaat voor meerdere lenzen. Je hebt maar één houder nodig waar de filters in gaan. Alleen de ring tussen de lens en houder varieert.
Nadelen filterhoudersysteem
- Afhankelijk van je systeem en hoeveel filters je gebruikt, kan dit systeem de nodige plek opeisen in je cameratas.
- De filters die je gebruikt in het filterhoudersysteem zijn veel gevoeliger voor krassen of zelfs breken. Maar dat ligt natuurlijk erg veel aan je eigen voorzichtigheid.
GND filters
Het Gradueel Neutral Density (GND) filter is eigenlijk niet echt een filter speciaal voor lange sluitertijd fotografie. Toch wordt het er vaak bij gebruikt en kan het een heel nuttige toevoeging zijn om je foto’s te verbeteren.
Een herkenbaar probleem bij het fotograferen van landschappen is dat je of de luchtpartij overbelicht en/of de voorgrond onderbelicht. Je kunt dit natuurlijk wel oplossen met het toepassen van HDR, of gewoon een beetje schipperen door qua belichting in het midden te gaan zitten. Maar dat is niet echt een bevredigende oplossing wat mij betreft.
Maar gelukkig is er een eenvoudige oplossing voor dit probleem: een GND Filter. Dit is een filter met een verloop erin. Het bovenste deel is donkerder dan het onderste deel. Op deze manier wordt het een stuk eenvoudiger om een landschap te fotograferen en toch een goede belichting toe te passen. Zowel de luchtpartij als de voorgrond kunnen nu juist belicht worden.
Deze GND Filters zijn verkrijgbaar in de Hard en Soft variant. De Soft variant heeft een geleidelijker overgang van licht naar donker dan de Hard variant.
Hieronder enkele van mijn resultaten van lange sluitertijd fotografie met een ND Filter:
Iemand die ik bewonder om zijn minimalistische lange sluitertijden foto’s is Marco Maljaars, klik hier voor zijn laatste werk.
Nadenken voordat je de foto maakt
Hoe maak je de perfecte plaat?
Tips voor een goede belichting
Weg van de Automatische stand op je camera
Diafragma – ken je f/getallen
Ik heb zelf een tijdje terug een ND filter aangeschaft (B+W 106) en om een beetje leuk effect te krijgen had ik een sluitertijd gekozen van 10 seconden. Nadeel was dat ik het diafragma naar F/32 (!) moest zetten, anders was de foto nog steeds overbelicht.
Mijn vraag is: Kan je ook ongestraft ND filters stapelen, om zo wel een sluitertijd te krijgen op bijv. F/8 ?
@Marco: je kunt deze filters stapelen, al moet je wel beseffen dat er steeds weer een glaslaag bijkomt, wat uiteindelijk de kwaliteit niet ten goede komt. Maar ik stapel zelf altijd mijn ND8 samen met mijn polarisatiefilter zonder problemen. Er kunnen echt wel wat filter op elkaar voor je het ook echt gaat merken.
Hi Peter,
Ik ga met Lee filters proberen. Mijn vraag is: moet je eerst je filter plaatsen en dan je polarisatie filter?
Als dat het geval is dan moet ik waarschijnlijk mijn filterhouder aanpassen.
Ik heb me in geschreven bij je: het lijkt me interessant.
Gr.Jan.
Ik zag je inschrijving langskomen, leuk! Normaliter komen de voorzetfilters als laatste. ik neem aan dat het polarisatiefilter een opschroeffilter is, dus die komt eerst. Daarna het filterhouder met de platen. Tenzij je een speciaal LEE polarisatiefilter hebt. Die kan in de filterhouder geplaatst worden.
Tip: als je een vierkant ND filter gebruikt van Lee, dat vierkant grijs zacht soort schuimrubber wat er omheen zit is bedoeld om verder geen licht door te laten, anders zie je dit geheid terug in je foto’s. Plaats em zodanig dat hij goed afsluit en uiteraard op de sleuf het dichtst bij je objectief, mocht je 2 sleuven hebben op de filterhouder. Plaats je deze op de voorste sleuf, dan valt er licht tussen via de lege sleuf, waarbij je de reflectie van je objectief terugziet op je foto, maar dat merk je gauw genoeg.
Leuk stukje om te lezen: http://www.digitalefotografietips.nl/fotosmaken/lee-105mm-polarisatiefilter/
Prima stuk voor mensen die met LEE spullen (willen) werken! En anderen natuurlijk ook, maar het is heel specifiek op LEE gericht.
Ik vind dat toch redelijk beperkt wat je aan hoeveelheid extra glas aan het front schroeft of middels een filterhouder plaatst. Gebruik zelf de Lee filters in een filterhouder, dan houdt het bij 2 filters en een pola filter gewoon op, dan worden de hoeken zwart ingevuld, door de filters. Tenzij je het beeld bij nabewerking bij gaat snijden, maar het liefst wil ik dat niet.
Een goed geschreven en vooral begrijpelijk stukje over dit niet te verwaarlozen filter voor de fotografie
Dank voor je reactie, Bram!
Christine van den Hout
Interesant stukje met die ND grijs filter kijk zo leer je toch elke dag weer wat bij.
Fotograferen in de M stand iso 200 maar moet je nu ook je witbalans hierop aanpassen zo ja waarop zet je hem dan.
Ik ben ook in het bezit van een nikon d50 welke ND filter gebruik jij Peter op je camera en wat is de prijs van de DN grijs filter
Dank voor je reactie, Christine. Het is ook de bedoeling van dit blog dat je steeds weer een stukje meer bijleert over de wondere wereld van fotografie!
Om een zo lang mogelijke sluitertijd te forceren kies ik altijd voor de laagste ISO waarde. Dat kan per merk verschillen, bij Nikon is dat inderdaad ISO 200. De witbalans laat ik altijd op Automatisch staan, omdat ik dit in Lightroom toch kan aanpassen, mocht de camera daarmee de mist in gaan.
Momenteel gebruik als standaard een opschroef polarisatiefilter met daarop een opschoef ND8 filter. Daarvoor kan ik dan een filterhouder monteren voor de filterplaten. Daarvan heb ik er twee: een ND8 plaat en een GND4 plaat. Deze laatste (GND) is een gradueel filter, dus met een verloop.
Qua prijzen moet je gewoon eens rondkijken. Het opschroef ND filter komt bij Calumet vandaan, kostte ongeveer 30 euro. De filterplaten zijn er in diverse categoriën, van goedkoop (kijk daarvoor eens bij Fotoshop Aalten) via gemiddeld (Cokin) tot erg prijzig (Lee).
Hoi Peter,
Ik heb een circular polarisatie filter van B+W F-PRO. Is het niet voldoende om de lange sluitertijd te krijgen? Of moet ik ook ND grijs filter aan schaffen als ik zo’n mooie effect wil krijgen.
Groetjes
Yala, ik denk zelf dat het niet genoeg is. Je kunt het gewoon proberen natuurlijk. Laagste ISO instellen, heel klein diafragma gebruiken, donker weer of tegen de schemering… dat helpt allemaal om de sluitertijd langer te maken. Maar ik denk dat je toch niet ontkomt aan een ND filter!
Peter,
Geweldige blog! Complimenten! Je laat alle systemen van ND-filters die er zijn aan bod komen, perfect. Een helder en duidelijk stuk!
En je hebt gelijk, er zijn zo vreselijk veel mogelijkheden als je gebruik gaat maken van deze filters, dan wordt fotografie ineens “kunst”. De keuze van het onderwerp met een ND-filter vind ik wel heel belangrijk, niet alles is hiervoor geschikt.
Zelf werk ik met opschroeffilters en die bevallen me prima! Binnenkort toch maar weer eens een dagje naar de kust 😉
Dank, dank, dank, Aline! Zoals je al zegt: mogelijkheden zijn er genoeg, het is dan de kunst van de fotograaf om de diverse middelen op een juiste manier in te zetten.
Veel plezier trouwens aan de kust! 🙂
he peter
thx voor duidelijk stukje,
in google had ik je een keer gevonden want diafragmeren en een 1/4 seconde overhouden is zwaar frustrerend en te snel.
dacht 2 seconden dat ND voor night & day stond. (;-D
Dank voor je reactie, Jelmer!
Hallo Peter,
inderdaad een erg interessant artikel, bedankt! Ik heb het vooral gelezen omdat ik in de studio met een grijsfilter aan de slag wil gaan. Heb je hier ook ervaring in?
Ik wil namelijk een kleine scherptediepte creeeren. Met een grote diafragma-opening en de studioflitsers op de laagste stand krijg ik echter nog steeds een overbelichte foto. Mijn lichtmeter geeft namelijk F8 tot F5.6 aan, afhankelijk van de afstand van de flitser. Kun je dit ook met een grijsfilter verhelpen?
Zo ja, welke grijsfilter raad je mij aan te kopen?
Verder ga ik ervan uit dat ik mijn licht niet meer kan meten met mijn lichtmeter als ik de grijsfilter gebruik. Klopt dit?
Zo ja, hoe kan ik dan het beste te werk gaan.
Erg bedankt en hopelijk kun je mij verder helpen.
Ralf.
Hoi Ralf,
je gedachtengang is goed. Hoewel ik geen ervaring in de studio met grijsfilters heb,
kan ik het theoretisch wel benaderen.
Een overbelichte foto betekent minder licht binnenlaten (kleiner diafragma) of minder
licht op de sensor laten (minder flitslicht). Omdat een kleiner diafragma geen optie is,
je wilt immers een groter diafragma, zit er niets anders op dan minder licht toe te laten.
Nu is minder flitslicht ook al geen optie, dus is de enige optie nog het licht temperen
door een grijsfilter.
Volgens mij kun je het licht nog wel meten met de lichtmeter, alleen zul je dat handmatig
moeten corrigeren voor het grijsfilter. Dus als de lichtmeter f/8 aangeeft en jij een ND2
(2 stops) er op hebt staan kun je diafragma f/4 gebruiken. Enzovoorts.
Ik hoop dat je met deze info wat uit de voeten kunt. Laat me even weten of het hiermee lukt!
Beste Peter,
Allereerst mijn complimenten voor de duidelijke uitleg op deze site!
Heb al enige tijd een Cokin filtersysteem en sinds kort ook een ND2 en ND8 filter. Samen met een polarisatiefilter kom ik tot een aantal stops vermindering van hooguit 5+. Hiermee kan je, ook bij weinig licht en donker weer geen optimale (lees: lange ) sluitertijden bereiken. (Hoe) kan ik hierbij ook een B+W ND 110 bijvoegen? Of moeten de andere filters met de hand hiervoor gehouden worden? Wanneer de interne schroefdraad door de B+W ND 110 filter bezet is kan ik geen houder van Cokin er meer bij hebben.
Alvast bedankt en mogelijk kunt u mij verder helpen.
Ruud
Ruud, dank voor je compliment! Dat stimuleert mij om dit te blijven doen. 😉
Bij mijn weten kun je filters steeds op elkaar schroeven. Of zit er in de B+W ND110 geen schroefdraad?
Hallo Peter,
Ik zou graag een vast ND filter willen aanschaffen op mn 2.8 70-200 mm lens en deze op het strand bij gebruiken om de zee te egaliseren of andere landschappen, beekjes etc.
welk filter heb jij gebruikt in je foto hierboven met het water op de stenen? En welk filter raad je me voor overdag buiten aan? merk type, donkerheidsgraad etc? Ik zie mezelf op het strand nog niet zo snel klooien met laagjes losse filters vandaar mijn vraag of er 1 vaste is voor zoveel ligt waarmee je je sluiter goed lang open kan zetten (dus 10 sec of meer) Alvast dank!
is een Big Stopper van het merk Lee een alternatief? ik las ook ergens iets over dit fenomeen op zoom:
http://zoom.nl/artikel/cursussen/22187-aan-de-slag-fotograferen-met-een-lange-sluitertijd.html
ik snap puntje 4 alleen niet helemaal als enigszins beginner:
“4 Sluit je zoeker af met het kapje dat bij je camera geleverd werd of desnoods met zwart tape. Het niet afsluiten kan een lelijke wit band (=ghosting) in je foto tot gevolg hebben. Dit komt door lichtlekkage. Normaal geen probleem, bij lange sluitertijden en overdag is het dat zeker wel.”
uhhhh welke zoeker???
elders lees ik weer dat je de lens na het scherpstellen zonder filter van AF op MF dient te zetten.. klopt dat?
Marlies,
Ik ben zo vrij om me even te mengen in deze “discussie”.
Er zijn verschillende filtersystemen die je kunt gebruiken, opschroeffilters en losse “glaasjes” die je in een houder schuift. Zelf heb ik met beiden gewerkt. Het is een persoonlijke keuze die je moet maken, kijk of je deze filters eerst van iemand kunt lenen om uit te proberen wat jij het prettigste vindt.
Om overdag een niet overbelichte lange sluitertijdfoto te maken, zal je altijd gebruik moeten maken van een zwart filter/big stopper. Zowel opschroeffilters als “glaasjes” kan je stapelen (meerdere filters op elkaar zetten). Dit geeft echter wel een kleurzweem, als je in RAW schiet kan je dat makkelijk rechttrekken via je witbalans via photoshop of ligghtroom, met jpg gaat je dat niet lukken.
Daarnaast is het zo dat licht ook hier een belangrijke rol speelt, als het heel erg fel licht is, zal je wellicht niet genoeg hebben aan één zwart-filter. Eventueel kan je dat compenseren door je diafragma op b.v. F22 te zetten.
Zelf werk ik tegenwoordig alleen nog maar met LEE-filters (de big stopper, soms dus wel 2, of in combinatie met een big stopper en een ND9).
Het is zaak om je zoeker af te sluiten, zoals Peter ook al zegt. Anders komt er “vals” licht via je zoeker (waar je doorheen kijkt als je je foto scherpstelt) op je sensor en krijg je dus een witte of licht paarse balk door je foto heen.
Als je met filters gaat werken, moet je inderdaad alles op handmatig (M-stand) doen, als je een autofocus kiest, zal in 9 van de 10 gevallen je foto niet scherp zijn. (Waar moet de autofocus op scherpstellen als er een zwart filter voor de lens zit. Je moet dus scherpstellen voordat je je filter(s) op je lens schroeft of zet.)
Het gebruiken van filters in de fotografie is een geweldig mooie tak van sport. Zelf gebruik ik in 90% van de gevallen een filter als ik foto’s maak.
Dankjewel voor deze ‘inmenging’ in de vragen die er gesteld worden. Stel ik heel erg op prijs! Jij bent iemand die deze filters tot in den treure in de praktijk toepast en er de mooiste resultaten uit haalt. 🙂
Dank je wel 🙂
dank voor je bruikbare reactie!
niet autofocus dus? welke stand zet ik m dan?
fijne dag en dank voor je reactie!
Ik val er nu pas even in, dus wellicht zijn de meeste vragen beantwoord. Ik raad je aan om geen autofocus te gebruik, want die kan -zoals Aline terecht opmerkt- toch niks zien door het vrijwel zwarte glas van een Bigstopper.
Overigens is Bigstopper bij mijn weten geen officiele benaming, maar wordt er in de praktijk altijd het 10-stops filter van LEE mee bedoeld. Andere merken bieden ook wel filters aan die 8, 9 of 10 stops licht tegenhouden.
Bedoel je dan dat je m met de automatische scherpstelling van je lens scherp stelt en het knopje daarna op Manueel zet op je lens zodat ze niet zelf gaat zoeken?
Je kunt deze manier gebruiken om scherp te stellen:
Via AF scherpstellen, dan de autofocus op M zetten en de nodige filters monteren.
en dan met t monteren met t filter niet per ongeluk
aan de manuele scherpstelring draaien.
😉
iemand nog ervaring met statieven die licht te vervoeren zijn maar
erg stevig en stijf voor zware lenzen in een stevig windje?
mn hard plastic statief bewoog teveel in de wind en is enkel geschikt voor geen of weinig wind, maar omdat ik graag op dijken in de polder sta wil ik dus een nieuw aanschaffen… heeft iemand tips voor een heel stijf statief?
alvast dank voor jullie reactie!
Marlies,
Ik heb er 3……, een aluminium, een carbon en een zware.
Je gaat het niet redden met een licht statief als er een beetje wind staat (ik spreek uit ervaring), ondank dat je ook bij lichte statieven een emmer met zand o.i.d. of je rugzak kunt hangen net onder de kop.
Uiteindelijk heb ik gekozen voor een zware Manfrotto (Gitzo is beter, maar viel buiten mijn budget). Geen moment spijt van gehad.
Je kunt beter sjouwen met een statief, dan thuiskomen en zien dat je foto’s bewogen zijn omdat je statief niet stabiel was.
Een tip: zet je statief zo laag mogelijk, poten zo wijd mogelijk, dat scheelt al.
je hebt gelijk…. je gaat toch specifiek op pad voor dat type fotografie 🙂
misschien nog n kleine lage er bij die je op rotsen en stenen kan zetten…. ik weet al genoeg te vragen voor mn verjaardag de komende jaren 😉
ik lees overigens in de handleiding van de 7d bij “using the eye piece cover”:
during live view shooting attaching the eyepiece cover is unnecessary
met liveview fotos maken klapt de spiegel toch ook omhoog?
minder trillingen en oogkap dan niet nodig lees ik?
of ben ik abuis?
Normaal gesproken loopt het allemaal wel los met dat leklicht. Maar bij langere sluitertijden (die enkele minuten kunnen duren) gaat het absoluut een rol spelen. Ook al is de spiegel omhoog geklapt, toch zal er licht doorsijpelen naar de sensor.
Hierbij een voorbeeld van leklicht (vergeten zoeker af te sluiten), in het eerste comment zie je hoe de foto met de zoeker afgesloten. Overigens zijn beide opnames niet bewerkt 😉
http://flickr.com/gp/alinevanweert/7711D0
ow ja! duidelijk ! apart 🙂
Gokje: is dat bij Moddergat?
maar dat is dan enkel bij sluitertijden langer dan?
met liveview niet nodig (althans dat zegt de gebruiksaanwijzing)
ik gebruik liveview om de spiegel op te klappen en dan de zelfontspanner van 2 sec. zo leuk nachtfotografie!
maar overdag met lange sluiters lijkt me enorm leuk om mee op pad te gaan.
al weet ik dan niet of ik voor 8,9 of tien moet gaan overdag of wellicht eerst spelen met lasglas 😉
Ik werk nooit met live view, stel altijd scherp voordat ik de filters gebruik. Ik ken eigenlijk ook geen fotografen die LE’s maken met filters die met live view werken, misschien heb ik wel een aparte groep LE-fotografen om me heen, haha.
Mocht je het leuk vinden om eens te zien wat e.e.a. doet, neem dan gerust contact met me op (sorry Peter als ik je in de weg zit/loop, dan ook gewoon zeggen). Je kunt dan zien wat e.e.a. doet, daarna kan je een geweldige workshop bij Peter volgen! 🙂
Nee hoor Aline, ik vind het leuk als het wat interactie is, helemaal met mensen die dit stuk vanuit de praktijk uitleven. 🙂
En Marlies: Je kunt altijd dit een keer proberen in het komende jaar: https://fotografiepraktijkschool.nl
Hi Aline
ik woon dichtbij 5 stranden en evenveel zoveel dijken met oude boeien
dus voorlopig volstaat de avond maar vind het erg leuk om zelf te experimenteren, ook overdag. ondat ik elke trilling wilde uitschakelen dacht ik dat het slim was de spiegel op te klappen. En dat kan middels een instelling en liveview maar misschien is er n andere weg?
Als je een keer mee op pad wil aan de kust net onder Rdam richting zee …
be my guest 🙂
Toevallig ben ik dit weekend in haamstede in zeeland en begin deze avond
ge experimenteerd bij Neeltje Jans. Benieuwd of ze scherp genoeg zijn met die wind 😉
ps dit opklappen is savonds dus zonder filter (heb deze nog niet) dus kan gewoon AF scherpstellen zeg maar
Hi Peter
Misschien wel een leuk idee zon avondcursus om net de kleine detail-weetjes en slimme trucjes te leren kennen 🙂
Ik houd t zeker in gedachten!
Ik hoor het wel als het zover is. 🙂
Beste Peter,
Ik heb gister mijn ND-filter thuis geleverd gekregen maar het lukt me niet om deze goed te gebruiken. Ik heb een Nikon D300 en geef toe dat ik deze nog niet compleet in de vingers heb qua waar ik wat moet instellen. Aangezien ik zag dat jij ook in het bezit bent van deze camera dacht ik dat jij mij wel moet kunnen helpen. Als je een foto maakt met een ND filter (ik heb een ND filter van Athabasca met 10 stops) op welke stand zet je je camera dan en wat stel je verder allemaal in en hoe? Ik heb geprobeerd de camera op M te zetten en zo de sluitertijd (10”) en diafragma (f3.5) in te stellen alleen dan wil de camera de ISO automatisch doen alleen door het filter ziet de camera niks en drukt hij niet af omdat hij dus de ISO niet in kan stellen. Hoe krijg ik het voor elkaar dat ik dit ook in kan stellen en dat hij wel afdrukt? Alvast bedankt.
Graciëlla, sorry voor de late reactie, ik heb er overheen gekeken. Wat ik als eerste doe is een basisfoto maken zonder filter, waarbij de compositie en de belichting goed is. Een ‘gewone’ foto dus. Pas dan plaats ik het filter er op en reken door hoeveel stops licht er bij moeten. Dat kan ook met een app o.i.d. ISO moet je vast instellen op 200 of lager. Succes!
Is er met een nd 4 of nd 8 nog goed manueel scherp te stellen. Dit om in i.v.m. portretfotografie sneller te kunnen werken, dus niet steeds filter op en af te hoeven schroeven.
Ja hoor, dat zijn 2 of 3-stops filters waarmee het allemaal geen probleem vormt. Ga je nog sterkere ND-filters gebruiken, dan krijgt de autofocus het moeilijk.
In hoeverre je nog manueel kunt scherpstellen hangt ook veel af van je eigen ogen denk ik.
Informatief en lezenswaardig artikel. Zit volgens mij een foutje in de tabel met relaties tussen optical density en filterfactor. De filterfactor is wiskundig 10 tot de macht optical density. Bij een optical density van 0 is de factor 1. Wat ook logisch is.
Dankjewel Dirk! En je hebt gelijk over de factor bij density 0. Ik heb de tabel aangepast.