Ruis

Ruis ontstaat doordat iedere afzonderlijke pixel van de camerasensor het licht omzet naar een kleurensignaal. Als de pixel meerdere malen wordt blootgesteld aan dezelfde hoeveelheid licht, zal de kleurwaarde niet constant zijn maar kleine variaties vertonen. Dit verschijnsel wordt ruis genoemd.

Er zijn meerdere oorzaken voor het ontstaan van ruis. De meest voorkomende oorzaak is dat de sensor alle opgevangen informatie vertaalt als licht, wat niet altijd zo is. Het kunnen ook signalen zijn van elektrische apparaten die zicht dicht bij de camera bevinden.

Ruis treedt vooral op in grote kleurvlakken, zoals een blauwe lucht of een groot schaduwvlak. Ook bevordert een klein sensorformaat het optreden van ruis. De hoeveelheid ruis neemt toe als er steeds meer pixels op een (kleine) sensor worden gestopt. De pixels worden dan steeds kleiner en lopen het risico om signalen te lekken naar de naastgelegen pixels.

Om deze reden hoor je zo her en der weleens geluiden die tegen de pixelrace van de camerafabrikanten ageren. Helaas tot nu toe zonder al teveel succes. Digitale compactcamera’s zijn daarom (dus door de kleinere sensor) gevoeliger voor ruis dan een spiegelreflexcamera. En een fullframe spiegelreflexcamera is nog weer minder gevoelig voor ruis. Simpelweg om de reden dat er minder pixels per vierkante millimeter aanwezig zijn.

Op grote afdrukken kan nog een ander soort ruis zichtbaar worden die door licht ontstaat: warmteruis. Met het gebruik van lange sluitertijden is de kans groot dat de sensor warmte registreert als externe informatie, waardoor dit soort ruis ontstaat. Het probleem blijft in dit geval niet beperkt tot één pixel, maar openbaart zicht in vlakken, zoals grote kleurvlakken of schaduwpartijen.

Dit is ook de grote reden waarom ik destijds bij het maken van de startrail foto steeds een belichting van maximaal 5 à 6 minuten gebruikte. Er zijn zelfs fotografen die een belichtingstijd van 1 uur in 120 stukjes van 30 seconden breken. Dat is natuurlijk wat extreem, maar geeft wel aan hoe je er mee om kunt gaan.

Uiteraard is de stand van de techniek ook hier van belang. Moderne spiegelreflexen kunnen op steeds hogere ISO waarden fotograferen zonder dat er noemenswaardige ruis optreedt. Want hoe hoger je de ISO waarde instelt, hoe gevoeliger de lichtcellen op de sensor worden, hoe gauwer ze ook ruis produceren.

Misschien een mooie reden om die nieuwe camera wat hoger op je verlanglijstje te schuiven… 😉