Ik heb het idee dat voor veel mensen, met name de fotografen onder ons die nog maar kort met een spiegelreflexcamera fotograferen, of die beginnen te experimenteren, de zogenaamde f/stops of f/getal vreselijk saai en ingewikkeld zijn! Daarom zal ik deze post zo kort en eenvoudig mogelijk houden, zodat deze materie toch begrijpelijker wordt.
Een f/stop is de diafragma instelling, ofwel de grootte van de diafragma opening die we willen hebben wanneer we op de ontspanknop drukken. In vergelijking met de sluitertijd die betrekking heeft op hoe lange tijd het licht op de sensor valt, heeft de f/stop (of diafragma) betrekking op de hoeveelheid licht die op de camerasensor valt.
Dit zijn zo’n beetje de standaard diafragmawaarden: f/1.4, f/2, f/2.8, f/4, f/5.6, f/8, f/11, f/16 en f/22 – gewoonlijk is het zo dat hoe duurder het objectief is, hoe groter het maximale diafragma (f/stop) is.
Een handige manier om te begrijpen wat een f/stop doet is om het te vergelijken met de oogpupil. Wanneer je in een goed belichte omgeving bent (bijvoorbeeld buiten op een zonnige dag) dan zijn je pupillen erg klein om te voorkomen dat er teveel licht binnen komt. Wanneer je nu in een donkere plaats bent dan zijn ze juist weer erg groot om maar zoveel mogelijk licht binnen te laten.
Laten we eens een kijkje nemen op onderstaand diagram:
Je ziet hier dat de opening bij een diafragma van f/16 kleiner is dan bij een waarde van f/11, die weer kleiner is dan bij f/8 enzovoorts.
Er zijn een aantal zaken waar je rekening mee moet houden:
- Hoe hoger het f-getal, hoe kleiner de diafragma opening.
- Hoe kleiner de diafragma opening, hoe minder licht erdoor naar binnen kan.
- Elke sprong naar de volgende f/stop of diafragmawaarde betekent een halvering van de hoeveelheid licht. Zo geeft f/11 maar de helft van de hoeveelheid licht die f/8 geeft.
Nou , ik hoop dat dit verhaal het niet nog verwarrender voor je heeft gemaakt!
Mocht je nog vragen hebben, stel ze dan gerust hieronder…
Het histogram kort uitgelegd
Weg van de Automatische stand op je camera
Diafragma – ken je f/getallen
Belichting en de camera instellen
Richting van het licht, hoe fotografeer je dan?
Hey Peter,
dit is nu echt eens nuttige informatie voor beginnende fotografen, wat niet wegneemt dat het een moeilijke materie blijft om het in de praktijk “snel” even uit te voeren.
groet,
Ludwig
Hallo Peter,
Ik had in jouw uitleg over de diafragmawaarden ook wel een paar zinnetjes verwacht over de invloed van het diafragma op bv de scherptediepte, maar dat komt vast nog?? Verder alle waardering voor al je info over de mooie hobby fotografie !
Groeten, Peter
@ludwig: oefening is de beste leermeester kan ik je uit eigen ervaring vertellen!
@Peter: dat had inderdaad wel gekund, maar ik wilde deze uitleg zo eenvoudig en to the point mogelijk houden. Het kan zo al lastig genoeg zijn!
Overig staat er een video klaar over de materie van belichting waarin dit wel besproken wordt. Komt binnenkort!
Beste,
Misschien een rare vraag, maar voor mij niet. Ik heb een 2.8 lens. Bij welke stop krijg ik het meeste ligt binnen in me lens. En heb een Nikon D50
1 stop
2 stop
3stop
Welke kan ik het beste gebruiken.
—
En waar kan ik deze het beste op zetten, maak veel fotos in donker.
ae & flits
2.0 etc etc
0.3 etc etc
Kunt u mij terug mailen
@Marvin: als je een 2.8 lens hebt wil dat zeggen dat f/2.8 het maximale diafragma is. Verder kan het diafragma niet open, en meer licht kan er dus niet in.
Een stop is niet een bepaald diafragma, maar juist de sprongetjes ertussen. En betekent dus een halvering of verdubbeling van de hoeveelheid licht.
Als je veel in het donker fotografeert zou je een flitser kunnen overwegen. Anders zou ik kiezen voor een zo groot mogelijk diafragma, f/2.8 dus. Mocht dat nog niet voldoende zijn, dan kun je nog de ISO waarde ophogen, maar bij een Nikon D50 houdt dat herlaas al gauw op. Ik spreek uit ervaring 😉 !
Zelf vind ik het altijd leuk om dit soort dingen te lezen (ook al weet ik het al) maar wat voor een beginner misschien handig is zijn voorbeelden. Laat zien wat het in de praktijk doet. Neem 1 onderwerk en maak er 4 foto’s van op verschillende f/stops.
Je kent het: Een foto zegt meer dan duizend woorden.
Wat zijn stops precies? En wat voor stops heb je precies? Voor het antwoord kan je me mailen.
@Joey: een stop is een verdubbeling of halvering van de hoeveelheid licht. Dat kan op meerdere manieren bereikt worden.
Een verdubbeling van de hoeveelheid licht (dus 1 stop meer) kun je krijgen door:
– de sluitertijd te halveren
– de diafragmaopening te verdubbelen
– de ISO waarde te verdubbelen
Om een halvering van de hoeveelheid licht te verkrijgen, dus 1 stop werkt, moet je bovenstaande zaken natuurlijk even tegengesteld uitvoeren.
Peter,
Elke keer blijf ik me verbazen hoe je zo duidelijk en kort zaken helder kunt maken. Je zou echt cursussen moeten gaan geven!
Als ik zie hoe er soms cursussen worden gegeven, hoe men niet echt kan uitleggen….. Jij kunt dat echt! Dat is ook weer vorige week gebleken tijdens de webinair.
Thanks Aline! Voor mij is dat een goede motivator om hiermee door te gaan. Webinars ga ik meer doen, ik wil ze geregelder gaan inplannen.
Wat cursussen betreft…. daar wordt (in stilte) aan gewerkt!
Geweldig bedankt voor deze basis informatie.
Ben zelf gene fotograaf of zo iets ,maar wel iemand die dingen repareert voor zijn stage.
Deze basis is snel en simpel uitgelegd al zit er misschien veel meer achter.
Nogmaals bedankt
Graag gedaan, Miguel! Mooi dat het zo gewaardeerd wordt.
Jammer dat je volledig voorbij gaat aan de essentie van de zaak.
En die is dat de diafragma-waarde of met andere woorden “de diaframa-opening” bepaald wordt door een breuk.
Hierbij is de “f” (wat staat voor “brandpuntsafstand”) de teller, de schuine streep die er op volgt is een deelstreep en het diafragmagetal is de noemer.
Hierdoor geeft een klein diafragmagetal een grote opening.
En hierdoor ook heeft bvb een 200 f/2.8 een vééél groter (fysiek) diafragma dan bvb een 14 f/2.8.
Je rept met geen woord over deze breuk. Nochtans is dit het allernoodzakelijkste als je aan iemand de logica van “het diafragma” wil uitleggen.
Dank voor je uitgebreide toelichting, Luc. Je hebt volkomen gelijk met je opmerking dat de breuk de logica van het diafragma weergeeft.
Echter is deze technische verhandeling van een zaak als het diafragma voor veel mensen al ingewikkeld genoeg zoals het hierboven door mij is omschreven.
Daarnaast denk ik niet dat veel mensen bewust bezig zijn met de fysieke grootte van het diafragma tijdens het fotograferen.
Maar niettemin: niks aan te merken op je uitleg. 🙂
Met alle respect maar jij legt nergens uit waarom een klein diafragamagetal staat voor een grote diafragma-opening. Ik blijf erbij dat het essentieel is om de mensen de logica hiervan uit te leggen in plaats van hen te vragen om gewoon jouw gebrekkige uitleg hieromtrent gewoon als vaststaand feit aan te nemen. Ik zeg niet dat jouw uitleg niet correct is. Ik zeg enkel dat mensen het beter zouden snappen als je hen ook zou uitleggen WAAROM het zo is.
Of met andere woorden: Je tracht het zodanig simpel uit te leggen dat je de mensen met meer vragen achterlaat dan dat je er oplost.
Je schreef: “Daarnaast denk ik niet dat veel mensen bewust bezig zijn met de fysieke grootte van het diafragma tijdens het fotograferen.”.
Als je hen de logica van die breuk uitlegt dan gaat het over heel wat meer dan over de fysieke grootte van het diafragma. Het verklaart ineens ook waarom bvb een 200 f/2.8 een véél groter diafragma heeft dan bvb een 14 f/2.8. Het verklaart ook voor een deel waarom de diafragma-openingen aan bepaalde limieten gebonden zijn. En het verklaart nog heel wat meer.
Als je hen de logica achter deze simpele breuk uitlegt dan help je hen in één keer meer vooruit dan van hen te verlangen om jouw (gebrekkige) uitleg simpelweg en zonder meer als waarheid aan te nemen. De moeilijkheid ligt er natuurlijk in om dit helder, klaar en duidelijk aan de man te brengen. Maar ik denk dat jij dat wel kan
;-).
Luc, ik nodig je bij deze uit om jouw verhaal eens helder en klaar aan de lezer duidelijk te maken. Aan de lezer het oordeel zeg ik dan maar.
Ik werp je de handschoen toe!
Die handschoen hoef ik eigenlijk helemaal niet op te nemen want in het door jouw geschreven deel 4: “Diafragma – ken je f/getallen” geef je de uitleg zelf al. (Als is het dan wel een beetje de omgekeerde uitleg van de breuk, het principe komt natuurlijk op hetzelfde neer). Waarom het daar wel kan en hier niet snap ik dus eerlijk gezegd niet goed.
Of zijn de lezers van dat deel slimmer misschien? ;-).
Je schrijft in dat deel: “Het f/getal is de verhouding tussen het brandpuntsafstand en de diameter van het diafragma: f/getal = (brandpuntsafstand) gedeeld door (diafragma diameter)”.
Wel, als je deze breuk omkeert krijg je gewoon het volgende (en hier neem ik de handschoen op ;-):
Wat betekenen die “f-schuine streep-getal” die achter de brandpuntsafstand van een lens staan?
Wel: Dit is een breuk waarbij “f” staat voor de brandpuntsafstand van de lens. Dit wordt gevolgd door een schuine streep, deze staat voor een deelteken. Waarna een getal (uit de diafragmareeks) volgt. De uitkomst van deze breuk bepaald de grootte van het diafragma.
(Elementaire wiskunde en poepje simpel toch?)
Daarom dus ook dat een klein(er) diafragmagetal staat voor een grote(re) diafragmaopening. Immers hoe kleiner het getal waardoor je iets deelt hoe groter de uitkomst zal zijn (en omgekeerd).
Dit betekent dus ook dat, bij hetzelfde diafragmagetal,
een lens met een grote brandpuntsafstand een fysiek véél grotere diafragma-opening zal hebben dan een lens met een korte brandpuntsafstand. Reken zelf maar even uit als je bvb een 14 f/2.8 vergelijkt met een 300 f/2.8. Een behoorlijk verschil niet?
En voor de uitleg rond de logica achter het diafragmagetal verwijs je hen gewoon naar het deel 4. “Diafragma – ken je f/getallen”
waar dit duidelijk wordt uitgelegd.
Je mag de handschoen terug hebben ;-).
Je kan er nog bij vermelden dat deze formule er voor zorgt en bepaalt dat alle lenzen (met om het even welke brandpuntsafstand) bij hetzelfde diafragmagetal dezelfde hoeveelheid licht tot de sensor zullen doorlaten. Simpel uitgelegd: Een “breedhoek”-lens heeft als het ware een veel breder bereik om licht te vangen en heeft daardoor ook slechts een klein diafragma nodig. Een télé-lens is ahw een smalle buis waar zeer weinig licht in valt en heeft daardoor een véél groter diafragma nodig. De rest van beide lenzen is natuurlijk ook zo gebouwd dat er voldoende licht dit diafragma bereikt. Maar dit laatste is louter een technische zaak.
Mocht ik jou zijn dan zou ik die uitleg over wat het diafragmagetal is (in het door jou geschreven deel 4) laten vallen:
“Het f/getal is de verhouding tussen het brandpuntsafstand en de diameter van het diafragma: f/getal = (brandpuntsafstand) gedeeld door (diafragma diameter)”.
Op zich is het dan misschien wel correct maar het is de omgekeerde redenering.
Als we het hebben over het gebruik van het diafragmagetal gaat het hem om een formule waarbij het diafragmagetal en de brandpuntsafstand de diameter van het diafragma bepalen. Zoals jij het stelt bepalen de brandpuntsafstand en de diameter van het diafragma het diafragmagetal. Dit is dus pertinent NIET zo, zelfs al is je uitleg ervan dan correct.
Ik hoop dat je snapt dat je hier een redeneringsfout maakt.
Ik ben blij dat met deze toevoeging een ieder kan lezen hoe het in de theorie werkt.
Dank voor je uitleg!
Dag Peter,
Bedankt voor de heldere uitleg. Voor een beginner als ik is jouw verhaal heel verhelderend, kort en krachtig, op een heel prettige toon geschreven en daarom leuk om te lezen. Liever zo dan hele verhandelingen met alle ins en outs die ongetwijfeld kloppen maar die op alle andere punten die ik hierboven noem mank gaan.
Mvg Marleen
Mooi om dit te lezen, Marleen!
Belangrijk vind ik dat je er mee leert werken/fotograferen. Want daar schrijf ik het tenslotte voor. 🙂
Reactie door Peter verwijderd. Onder iemand ander naam posten is niet gewenst.
Ik weet niet wie er achter die bovenstaande post zit maar het is behoorlijk laag is om me op deze manier te trachten voor schut te zetten.
Elkeen kan hier immers een post plaatsen onder een ander zijn naam.
Doe me dan ook een plezier Peter en wis AUB die post zo snel als mogelijk.
Luc, de betreffende reactie is door mij weggehaald!
Beledigende tekst verwijderd.
Gebruik aub je eigen platform om elkaar dwars te zitten. Of ga lekker naar Zoom.nl.
Ontzettend bedankt voor de snelle reactie Peter.
Het verhaal is niet geheel juist de termen hoog diafragma getal en hoge snelheid worden door elkaar gehaald.
Een snelle lens (hoge snelheid) heeft als grootste opening bijvoorbeeld 1.2. En langzamere lens (objectief) heeft een grootste opening van bijvoorbeeld 5.6
5.6 is een hoger getal dan 1.2.. Een hoger diafragma getal is een kleinere opening en dus minder licht doorvoer. Een lager diafragma getal is een open diafragma en dus meer licht doorvoer.
Dus het woord hoger moet gekoppeld worden aan hogere snelheid en niet aan een hoger diafragma getal!
Geef mij de uitleg van Peter maar, kort en krachtig. En ik denk dat je het voor je zelf ook moet ervaren. Bedankt Peter!
Dank voor je reactie Dennis. Fijn om te horen!
ik heb een 50mm 1:1.8 lens ik kan gaan van 1.8 naar 2.0 en van 2.0 naar 2.2 enz enz van 1.8 naar 2.0 is dat ook een stop?
Ferre: nee dat is steeds 1/3 van een stop. Zo wordt dat op vrijwel alle camera’s aangegeven.
hoe bedoel je met aangegeven op de camera ? ik zie alleen welke f waarde ik gebruik
van 1.8 naar 2.8 is 1stop
is het niet zo f1.8 +3 kom ik op f2.8 en dan is het 1 stop en van 2.8 +3 is het f4.5 en dat is 2stops of ben ik verkeerd?
mvg ferre
Ferre: de meeste camera’s staan ingesteld op stapjes (klikjes) van 1/3 stop. Dus 3 klikjes met het draaiwiel staat gelijk aan 1 stop verschil.
Kijk nog eens in het artikel hierboven, daar staan de hele stops vermeld. Van f/2 naar f/2.8 is een hele stop. De waarde f/1.8 is 1/3 stop verder dan f/2.
Van f/2 + 3 klikjes kom je bij f/2.8 dan weer 3 klikjes dan kom je bij f/4 etc.
Hoi, bedankt voor je beknopte uitleg. Lache om te lezen hoe je op die Luc reageert. Vanuit het standpunt van iemand die er niets vanaf weet heb je helemaal gelijk ; eerst abc leren voordat je E = mc^2 kunt leren.
Ik kwam op je site omdat ik een lens zoek voor mijn camera , en dan kom je ook bij deze dingen terecht. Zou je mij kunnen helpen bij het uitzoeken van een telelens ? Ik heb een samsung nx100 en heb hetvolgende gezien op Marktplaats. Link is beetje lang, kan hier geen code gebruiken , sorry.
Leuke portfolio trouwens. Die bloem, is die onder water ? Of hoe heb je die zo gekregen ?
Patrick: als je een lens zoekt die waarmee je handmatig moet scherpstellen en er ook een adapter voor hebt, dan is het niet veel geld. Zelf heb ik er nog nooit van gehoord. Persoonlijk denk ik dat je beter naar een serieus alternatief kunt kijken. En nee, die vind je niet voor een tientje ben ik bang.
De bloem in mijn portfolio is inderdaad onder water gemaakt. 🙂
Peter, wat denk je dan van deze : –marktplaats–
En dit tussenstuk : –marktplaats–
Hoeft voor mij nog niet het beste van het beste te zijn, wil het eerst proberen of het wat voor me is…en dan is het wat zonde om er gelijk honderden euro’s tegenaan te gooien toch ?
Om eens te proberen lijkt het me prima al ken ik de details van zo’n tussenring ook niet. Mijn ervaring is wel dat het weggegooid geld is. Ik zou je adviseren om iemand te zoeken die zo’n lens heeft en eens ruilen van lens. Maar… wil je het toch eens proberen, dan kun je je aan dit geld geen buil vallen.